Projeya Mêjiyê Şîn (Blue Brain Project – BBP) di sala 2005’an de li Enstîtuya Federal a Swîsreyê ya Teknolojiyê (EPFL) ya li Lausanne ji hêla Profesor Henry Markram ve hate destpêkirin.
Armanca wê ya stratejîk a herî mezin ev bû: Avakirina ji nû ve ya biyolojîkî-hûrgilî û simulasyona dîjîtal a herî rastîn a mêjiyê bimemikan (bi taybetî korteksa mişk) di hundirê jîngeheke superkompûterê de. Bi vî awayî, BBP’ê ne tenê dixwest ku mêjiyê zindî kopî bike, lê di heman demê de dixwest ku fêm bike ka çawa bi mîlyonan şaneyên neuralî bi hev re tevdigerin da ku hiş û tevgerê çêbikin ango kodên mêjî eşkere bikin.
BBP’ê bi salan bi kedeke mezin daneyên elektrîkî û anatomîkî yên berfireh ên şaneyên mêjî kom kirin. Bi karanîna algorîtmayên tevlihev û hêza mezin a superkompûteran, wan ev dane veguherandin modelên bîrkariyê. Her neuron bi awayekî ferdî hate simulekirin, da ku piştrast be ku ew bi awayê rastîn reaksiyonê li stimulasyonên elektrîkî dike. Paşê, ev neuronên simulekirî li hev hatin girêdan da ku tora neuralî (connectome) çêbikin ku heman rêbazên pêwendiyê yên mêjiyê zindî pêk bîne.
Di sala 2015’an de, zanyarên BBP’ê bi serfirazî ragihandin ku wan kopiyek dîjîtal a tevahî ya stûna neocortical (ku yekîneya herî bingehîn a korteksa mêjî ye) çêkirine. Ev model nêzîkî 31.000 neuron û 37 mîlyon sînapsan vedihewîne.
BANDOR Û MÎRATEYA ZANISTÎ
Her çend projeyê di dawiya sala 2024’an de bi awayê xwe yê destpêkê karê xwe qedandibe jî, bandor û mîrata wê ji bo zanista mêjî bêsînor e.
Simulasyonên BBP’ê niha mîna platformekî têne bikaranîn ji bo ceribandina bandora nexweşiyên neurolojîk ên wekî Alzheimer, Parkinson, an jî epîlepsiyê li ser tora neuralî bêyî ku ceribandinên ajalan werin kirin.
DÎTINÊN BÎRKARÎ YÊN NÛ
BBP’ê nîşan da ku mêjiyê mirov bi karanîna avahiyên tevlihev ên bi gelek dimensiyonan ango rehendan re (bi karanîna Topolojiya Cebîrî) dixebite, ku ev yek di têgihîştina tevliheviya çalakiya neuralî de şoreşek e.
Daneyên projeyê niha lola Atlaseke Zanistî ya Mêjî ji bo lêkolînerên cîhanê heye, ku rê dide pêşketina bilez di warê neurozanistî de.
BBP’ê çespand ku modelkirina mêjî ya kitekitî gengaz e û herwisa bingeheke zexm jî, ji bo tevahiya qada neurozanista hejmarî (computational neuroscience) danî.

