Çarşem, 25 Hezîran 2025
  • Ji Bo Min
  • Favoriyên Min
  • Tomarên Min
  • Dîtinên Min
  • Blog
Video
Podcast
Zindî
Arşîv
Têketin
Stêrk TV
  • DESTPÊK
  • ROJANE

    40 Filistîniyên din jî ku li Xezeyê benda alîkariyê bûn, hatin qetilkirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Komîsyon wê teqez bê avakirin: Li benda pêşniyazên partiyên siyasî ne

    Ji aliyê Stêrk TV

    Civîna bi rojeva ‘Komîsyon’ bi dawî bû

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Meclîsê bi rojeva ‘komîsyon’ civîna ewil hat kirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Hevdîtina DEM Partî û Wezîrê Edaletê bi dawî bû

    Ji aliyê Stêrk TV

    Hevdîtina di navbera DEM Partî û Wezîrê Edaletê de destpê kir

    Ji aliyê Stêrk TV
  • KURDISTAN

    Artêşa Tirk bi obusan gundê Dêreşê bombebaran kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    Polîsên Iraqê avêtin ser gundêki Xurmatûyê û 5 ciwan binçav kirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Çileya Havînê ya Êzidiyan destpê kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    Hevseroka PJAK’ê: Yekane civaka ku dikare pêşengiyê ji guhertinê re bike Kurd e

    Ji aliyê Stêrk TV

    ‘Çeteyên ku nekarîn xwe li têkçûnê rabigirin, li Kobanê komkujî kirin’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Şervanê kedê: Hogir Amed

    Ji aliyê Stêrk TV
  • JIN

    Li Şirnexê têkildarî Gulîzar Yildiz daxuyanî hate dayin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Lotte Errell: Wênekêşa ku bi objektîfa xwe cîhan keşf kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    Jinên Kurd: Em hêmana esasî ya vê pêvajoyê ne!

    Ji aliyê Stêrk TV

    3’emîn Konferansa Yekîtiya Jinên Kurd: Wê bi jina azad re civaka azad were avakirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Festîvala Jinan a Zîlan bi dawî bû

    Ji aliyê Stêrk TV

    KJK’ê: Divê em ramanên Rêber Apo bikin pisûleya jiyana xwe

    Ji aliyê Stêrk TV
  • ÇAND Û HÛNER

    Dokûmantera Kebîre li Swîsreyê hate nîşandan

    Ji aliyê Stêrk TV

    Fatoş Erekli, ku êrîşeke nijadperestî lê hate kirin: Kes nikare me bitirsîne

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ji UTAMARA Festîvala Zarokan a Kevneşop a 20’emîn

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Parlamenta Îngilistanê eleqeya mezin ji bo dokûmantera ‘Rojava’

    Ji aliyê Stêrk TV

    FîlmAmed: Em dixwazin xwedî li hiş û bîra vê xakê derkevin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Festîvala Ciwan û Çandê ya Hozan Serhad li Reimsê wê bê lidarxistin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • CÎHAN
  • YÊN DIN
    • Gotar
    • Civak
    • Rojava
    • Gotar
  • 🔥
  • HEMÛ BAJAR
  • BEHDÎNAN
  • STENBOL
  • AMED
  • QAMIŞLO
  • ENQERE
  • KOBANÊ
  • ROJEV
  • WAN
  • ŞENGAL
  • ŞIRNEX
  • MÊRDÎN
  • HESEKÊ
  • RIHA
  • COLEMÊRG
  • ÊLIH
  • ŞEHBA
Nûçeyên Lezgîn
Li Şarbajêr droneyek ket
Li Marmarîsê erd hejiya: 1 mirî, 69 birîndar
Mazlûm Ebdî û Îlham Ehmed bi Wezîrê Karên Derve yê Fransayê re hevdîtin kirin
Li Buyukçekmeceyê erdheja bi 3.8 pileyî
Baregeha Zilîkan weke volkana li ber teqînê ye
Dîtina TîpanAa
Stêrk TVStêrk TV
  • Kurdistan
  • Jin
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Rojava
  • Rojane
  • Cîhan
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
  • Ji Bo Min
  • Dîtinên Min
  • Tomarên Min
  • Favoriyên Min
Bigere
  • Kategorî
    • Kurdistan
    • Jin
    • Ciwan
    • Çand û Hûner
    • Cîhan
  • BAJAR
    • HEMÛ BAJAR
    • AMED
    • STENBOL
    • QAMIŞLO
    • ŞEHBA
    • REQA
    • WAN
  • JI BO TE
    • Ji Bo Min
    • Tomarên Min
    • Favoriyên Min
    • Dîtinên Min
  • RÛPEL
    • Podcast
    • Video
    • Wêne
    • Gotar
Hesabê we heye? Têketin
Me bişopîne
© Mafên belavkirinê li ba Stêrk TV parastî ne 2024. Hemû maf parastî ne.
Stêrk TV > Blog > Kurdistan > Li Şengalê komxebata ‘Têkoşîna azadî û tifaqa gelan’ dewam dike
Kurdistan

Li Şengalê komxebata ‘Têkoşîna azadî û tifaqa gelan’ dewam dike

Li Şengalê komxebata bi sernavê "Li hemberî krîza dewlet û desthilatdariyê, têkoşîna azadî û tifaqa gelan" dewam dike.

Stêrk TV
Stêrk TV Dîroka nûkirinê: 18. Îlon 2024 Dema xwendinê: 12 dq.
Parvekirin

Li Şengalê di salvegera 26’an a komploya 9’ê Cotmehê de li ser fikrên Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan komxebatek hate lidarxistin. Komxebata ku bi sernavê “Li hemberî krîza dewlet û desthilatdariyê, têkoşîna azadî û tifaqa gelan” pêk tê, ji kesayetên Êzidî, Ereb û Tirkmen 60 kes beşdar bûn. Komxebat bi deqeyek rêzgirtinê destpê kir.

Di komxebatê de qala rola peymana 9’ê Cotmehê ya li dijî Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan hate kirin. Ji aliyê Endamê Yekitiya Ciwanên Êzîdxanê Hemo Şengalî ve semîner hate dayîn û nîqaş û nirxandin hatin kirin.

Hemo di serî de behsa peymana li ser Şengalê ya di navbera Hewlêr û Bexdayê de kir û got: “NY’ê, bi navê aramî û ewlehiya Şengalê berpirsyariya vê peymanê girt ser xwe, lê êrişên qirkirinê yên li ser civaka Êzidî di nav salên borî de her ku çû girantir bû.

Hemû peyman, lihevkirin û planên li dijî Kurdistanê û Êzîdxanê girêdayî Peymana Lozanê hatine mohrkirin. Peymana Sadabadê ya sala 1937’an, Peymana Bexdayê ya sala 1955’an, Peymana Cezayîrê ya sala 1975’an, Peymana Edeneyê ya 1998’an, Komploya Navnetewî ya 9’ê Cotmeha 1998’an, Peymana 9’ê Cotmehê ya 2020’an… Bi cewherî, çavkaniya van hemû peymanên li dijî hebûn û azadiya gelên herêmê, Peymana Lozanê û sîstema wê ya qirkirinê ye.”

‘PEYMAN 1’Ê COTMEHÊ HATE MOHRKIRIN, 9’Ê COTMEHÊ HATE RAGIHANDIN’

Hemo Şengalî ev tişt jî got: “Peymana 9’ê Cotmehê ya li ser Şengalê, di 9’ê Cotmeha 2020’an de di navbera PDK û hikumeta Kazimî de hate mohrkirin. Her çiqas du aliyên fermî yên vê peymanê xuya bikin jî, dewleta Tirk a dagirker hêza esasî ya li pişt vê peymanê bû. Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê zext li Iraqê kiribû û ev peyman di bin çavdêriya Nûnera Taybet a Netewên Yekbûyî ya Iraqê, Jeanine Hennis Plasschaert de hate amadekirin û mohrkirin. Ji xwe, piştî ragihandina vê peymanê bo raya giştî, dewleta Tirk û Emerîkayê ev lihevkirine yekser pêşwazî kirin.

Peyman, di 1’ê Cotmeha 2020’an de hatibû mohrkirin lê di salvegera Komploya Navnetewî ya 9’ê Cotmehê ya li dijî Rêber Abdullah Ocalan de ji raya giştî re hate ragihandin. Ji ber wê ye wekî Peymana 9’ê Cotmehê tê binavkirin. Peyama Emerîka, dewleta Tirk û PDK’ê zelal bû: ‘Ev peyman, berdewama komploya navnetewî ye û komployeke nû ya li ser civaka Êzidî û Şengalê ye’. Komploya navnetewî ya li dijî Rêber Abdullah Ocalan ku bi dîlgirtina fîzîkî bi encam bûbû, niha li dijî paradîgma û sîstema ku li ser fikrê Rêbertî hatiye sazkirin bi komplo, êrîş û peymanên nû berdewam dikin. Piştî komploya 9’ê Cotmehê ya 1998’an, dewleta Tirk di 9’ê Cotmeha 2019’an de li dijî Serêkaniyê û Girê Spî ya Rojavayê Kurdistanê êrîşêke dagirkeriyê da destpêkirin, salek piştî wê di heman dîrokê de li dijî Sîstema Demokratîk a Êzidxanê ya li ser heman fikrî hatiye avakirin, peymanek hate îmzekirin. Yanî hêzên ku rê li ber komploya navneteweyî vekirin, vê carê jî li ser planeke qirêj a li dijî destkeftiyên civaka Êzidî, li hev kirin.”

‘NY BI ROLA SEREKE RABÛ DI VÊ PEYMANÊ DE’

Hemo da xuyakirin ku di bin berpirsyariya NY’ê de êrîşên qirkirinê tên meşandin û got: “Di Peymana 9’ê Cotmehê de navê du kesan hatiye nivisîn, li ser navê hikumeta Herêma Kurdistanê Wezîrê Karên Hindir Rêber Ehmed, li ser navê Iraqê jî Cîgirê Serokê Emin Wetenî Hemîd Reşîd Faleh. Bê guman, Nûnera Taybet ya Netewên Yekbûyî (NY) a Iraqê, Jeanine Hennis Plasschaert jî di mohrkirina peymanê de amade bû. Tişta balkêş, NY bi navê ‘Mîsyona Îstikrar û Ji nû ve Avabûnê’ berpirsyariya siyasî ya vê peymanê da ser milê xwe. Yanî NY, bi îdîaya ku wê li Şengalê aramî, îstikrar û ji nû ve avabûnê pêş bixe piştgiriya vê peymanê kir. Lê encama salan a vê peymanê, êrîşên ku li ser Şengalê yên di vê demê de hatine kirin têne zanîn. NY, xwe xist bin berpirsyariyeke wisa ku hemû êrîşên dewleta Tirk û PDK’ê veşêre an jî nerm bike. Ji ber vê, NY ji êrîşên qirkirinê yên li ser Şengalê di asta yekem de berpirsyar e. Ji xwe Plasscheart 3 sal in ku bi derd û kulê Şengalê radize û pê re radibe! Bê guman derdê Plasschaert ne civaka Êzidî, lê belê serweriya PDK’ê ya li Şengalê ye.”

‘BI ZIMANÊ SIYASETÊ FERMANEKE NÛ LI ÊZIDIYAN HATE FERZKIRIN’

Hemo axaftina xwe wiha domand: “Civaka Êzidî, ji roja destpêkê ve li dijî vê peymanê derket û ev peyman wekî ‘Fermana Yasayî’ binav kir. Civaka Êzidî bi vê tarîfa xwe rastiya peymanê raxistibû ber çavan. Civaka Êzidî dît ku di pişt xalên vê peymanê de ku bi zimanê ‘siyasetê’ hatibû amadekirin, fermaneneke nû heye. Bi cewherî Peymana 9’ê Cotmehê piştî fermana bi destê DAÎŞ’ê, vê carê jî di bin berpirsyariya NY’ê de ‘Fermana Spî’ li civaka Êzidî hate ferz kirin. Ji bo naveroka vê peymanê û armanca wê baştir bizanin, pêwîstî bi çavek li xal û hurdekariyên vê peymanê gerandin heye.

Çima peymana 9 cotmehê? Destpekê em hinekê dîroka PDK’ê ya li Şengalê binirxînin, di sala 2003’yan de PDK li Şengalê serwer bû. Piştî 2003 di sala 2005 mada 140’emîn hate çêkirin.

Komîteya Cîbicîkirina Madeya 140’emîn, deverên nakok wek wan deverên ku hatine erebkirin û sînorên wan di navbera 17’ê Tîrmeha 1968’an û 9’ê Nîsana 2003’yan de hatine guhertin, pênase dike.

Komîteya Cîbicîkirina madeya 140’emîn a destûra Komara Iraqê navçeyên nakok li gor peywendiya wan diyar dike. Hikûmeta Kurdistanê daxwaz dike ku çend deverên cuda yên bi nasnameya Suryanî, Xirîstiyanî, Kurdistanî û Şabak Ezîdî Arab, taybet û patronê li Deşta Nînowayê, ji navçeyên Şêxan, Hemdaniyê û Telkef were girêdan, ji bilî devera hebûna Êzidiyan a li bajarê Şengalê ku di nav jîngeheke Ereban de ye, ji bilî Zemar li navçeya Telaferê û navçeya Kahtaniye ya navçeya El-Baac. Ew dem hikumeta herêma Kurdistanê Reveberiya Şengal xistibu bin kontrola xwe û parastina Şengal û gundên derdorê jî kiribû wezîfeya xwe. Pêşmergeyên PDK’ê parastina sinorên Şengal dikirin. Û ewlehiya hundirîn jî ji aliyê asayîşa PDK’ê ve dihat kirin. Di sala 2007’an de Heyva Sor a Iraqê texmîn kir ku barhilgirên kamyonên madeyên teqemenî û bombeyan 796 kes kuştine û 1,562 kesên din birîndar kirine. Ku piştî ketina hêzên Emerîkî ev êrîşa herî kujer a li Iraqê ye. Piştî êrîşên 11’ê Îlonê di warê hejmara kuştiyan de ev duyemîn êrîşa herî mezine ku li cîhanê, pêk tê.

Ev di dema serweriya hikûmeta herêma Kurdistan de bû. Ev êrîşa ku li ser Til-Ezer hatiye kirin, Tandîm Alqayîda berpirsyariya wê girt ser xwe. Bes ew trele yên derbasî Sîba Şêx Xidir û Til-Ezer bun li ber seytereya Pêşmergeyan re derbas bûn û wisa xwe di nava wan kesan de teqandin. Ev dide nîşandan ku ew ji vêya berpirsyar in. Ev derbas bu, Êzidîyan edî dîsa baweriya xwe dan PDK’ê û dîsa bi wan re ketin têkiliyan, piştgirî dan wan. Bes wan çawa xwe dan nasîn. PDK di dîroka xwe de bi giştî xiyanet li Kurdan kiriye u her li dijî berjewendiyên Kurdan kar kiriye. Li Şengal 12.000 pêşmerge hebûn. Lê dema di 3’yê Tebaxa 2014’an de êrîşa çeteyen DAÎŞ’ê li ser Şengalê çêbû, ew 12.000 pêşmerge ji Şengal reviyan. Ev hatibû plankirin Şengal ji hêla hikûmeta Başûrê Kurdistanê ve hat firotin. Ji ber reva pêşmergeyan nêzî 13.000 Êzîdî tên girtin, kuştin, tecawizkirin, keç û jin li bazaran tên firotin. Bi sedan gorên komî hatin çêkirin, bi hezaran keçên Êzîdî li bazaran heta niha jî tên firotin û çarenûsa wan nayê zanîn. Ev hemû di bin berpirsyariya PDK’ê de ye. Bi pêşmergeyên Roj êrîşî Xanesor kirin, di vê êrîşê de Rojnamevan Nujiyan Erhan û ŞAmed û heşt kesen din şehîd ketin. Hikûmeta Başûrê Kurdistanê xwest vegere Şengalê, lê ji ber rastiya wan hat fêmkirin, nekarî. Gel êdî mirovên bênamus qebul nake, mala Barzanî ewqas benamustî kirin, êdî mirov nizane çawa bîne ziman. Bi lîstokên xwe yen qirêj dixwazin civaka Êzidî li dijî hev rakin. PDK û MÎT a Tirk li ser ciwanan rebazên şere taybet dide meşandin û wan ciwanan dike dijminê koka wan.

‘Armancên Peymana 1998’an û ya 2020’an yekbûn’

Peymana 9’ê Cotmehê ya li ser Şengal û ya 9’ê cotmeha 1998’an dîroka komploya navnetewî ji hevdû ne qutin û nabe ku mirov qut binirxîne. Bi komploya navnetewî dema Rêbertî dîl tê girtin, wan hesab kirin ku êdî her tişt xilas. Lê Rêber Apo Îmralî kir cihê berxwedanê û qet dest ji parastina mirovahiyê berneda. Paradîgmaya Rêbertî danî peşîya me, li hemberî sîstema Kapîtalîst alternatîf e.”

‘RÊBERTÎ JI BO PARASTINA ŞENGALÊ BANG KIR’

Endamê yekitiya ciwanên Êzîdxanê Hemo Şengalî qala hişyariyên Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan jî kir û got: “Rêber Apo sala 2007’an bang li hevalan kir ku werin Şengalê biparêzin. Divê Êzidî çand û baweriya xwe biparêzin. Di dîrokê di kesek wek Rêber Apo ji bo gelan li ber xwe neda ye. Ji bo parastina mirovahî û hemû gelên bindest li Îmraliyê di bin tecrîdeke ewqasî giran de li ber xwe dide û gav paşde naavêje. Rêber Apo hêviya bindestan e, hêviya jinan û ciwanan e. Divê em hemû ji bo azadiya fîzîkî ya Rêber Apo seferber bin, em her kêliya jiyana xwe Rêbertî jiyan bikin. Em xwe di rastiya Rêbertî de kûr bikin. Em her tim ji bo azadiya Rêbertî di nava têkoşînê de bin. Heta em bi Rêbertiya xwe re azad jiyan nekin, em dev ji têkoşînê bernadin. Ji bo avakirina projeya netewa demokratîk, divê em her tim parêznameyên Rêbertî bixwînin.”

YÊN HATINE ÊTÎKETKIRIN ŞENGAL

Ji me agahî bistîne!

Eger tu bibî abone em ê nûçeyên lezgîn yekser ji maîla te re bişînin.
Eger tu bibî abone te we wateyê ku tu Polîtikaya Malpera Me dipejînî û dîsa tê wê wateyê ku tu Şert û Mercên me qebûl dikî. Tu kendî bixwazî dikarî ji abonetiyê derkevî
Çi Difikirî?
.0
.0
.0
.0
.0
.0
Nûçeya Berê KCK’ê bang li Iraqê kir: Li ber sûcên şer ên Tirkiyeyê rabe, peymanê betal bike
Nûçeya Pişt re ‘Jin dikarin bibin bersiva krîza heyî’
Nirxandinek Bike Nirxandinek Bike

Nirxandinek Bike Bersivê betalke

Epeyama we nayê weşandin. Qadên pêwist bi * hatine nîşandan.

Ji kerema xwe astek jilbijêre

Me Bişopîne!

Tu dikarî li ser gelek platforman rûpelên me bişopînî.
FacebookBiecibîne
TwitterBişopîne
PinterestPîn bike
InstagramBişopîne
YoutubeSubscribe
TiktokBişopîne
TelegramBişopîne
Google NewsBişopîne
LinkedInBişopîne
- Frekans -
Ad image
- Frekans -
Ad image

Navarokên Li Pêş

‘Rêya rizgariyê yekîtiya jinan e’

Rojnemevanên Mexmûrê diyar kirin ku qetilkirina jinan bi armanca bêdengkirina jinan tê pêkanîn û wiha…

Ji aliyê Stêrk TV

Kremlînê banga çareseriya bi ‘dîplomasiyê’ li DYE û Îranê kir

Rûsyayê bang li Îran û DYE'yê kir ku pirsgirêka nukleerê ya Îranê bi 'hewldanên dîplomatîk'…

Ji aliyê Stêrk TV

Arjîn Dersîm: Gelê Kurdistanê divê li hemberî polîtîkayên şerê taybet hişyar be

Endama Konseya Fermandariyê ya YJA Starê Arjîn Dersîm diyar kir ku divê gelê Kurdistanê li…

Ji aliyê Stêrk TV

Ev jî di be ku bala te bikşînin

Kurdistan

Artêşa Tirk bi obusan gundê Dêreşê bombebaran kir

Ji aliyê Stêrk TV
Kurdistan

Polîsên Iraqê avêtin ser gundêki Xurmatûyê û 5 ciwan binçav kirin

Ji aliyê Stêrk TV
Kurdistan

Çileya Havînê ya Êzidiyan destpê kir

Ji aliyê Stêrk TV
Kurdistan

Hevseroka PJAK’ê: Yekane civaka ku dikare pêşengiyê ji guhertinê re bike Kurd e

Ji aliyê Stêrk TV
Ya Berê Ya Pişt re
Stêrk TV
Stêrk TV
Stêrk TV

Li Ser Şopa Heqîqetê

Stêrk TV kanaleke pirziman ya nûçeyan e. Zimanê sereke ya kanalê kurdî ye. Kanal bi van zimanan nûçeyan diweşîne; kurmancî, soranî, goranî, hewramî, dimilî û îngilîzî.

Facebook Twitter Youtube Rss Medium
Kategorî
  • Kurdistan
  • Rojane
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Jin
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
Rûpel
  • Têkîlî
  • Frekans
  • Derbarê me de
  • Şert û Merc
  • Rêgezên Malperê
  • Kar Xwestin
  • Kunye

© Stêrk TV. Hemû mafê wê parastîne

Bibe abone!

Em ê te ji nûçe, gotar, bername û hemû bûyerên giring agahdar bikin!

Tu kengî bixwazin dikarin betal bikî.
adbanner
AdBlock Asteng Dike
Malpera me de reklam hene, ji ber vê sedemê malpera me bixin listeya spî ya AdBlock'ê
Temam, ez ê li listeya spî zêde bikim
Hûn bi xêr hatin

Têkevin hesabê xwe

Te paroleya xwe jibîr kir?