Pêncşem, 18 Îlon 2025
  • Ji Bo Min
  • Favoriyên Min
  • Tomarên Min
  • Dîtinên Min
  • Blog
Video
Podcast
Zindî
Arşîv
Têketin
Stêrk TV
  • DESTPÊK
  • ROJANE

    Ozgur Ozel: Doza lihevkirina bajar şerma Tirkiyeyê ye

    Ji aliyê Stêrk TV

    Mehmet Zekî Esîn ê piştî 32 salan hat berdan bi girseyî hat ziyaretkirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Civîna Komîsyonê ya 11’emîn: Spasiya Abdullah Ocalan hat kirin 

    Ji aliyê Stêrk TV

    ‘Komîteya Wezîran divê serî li Îmraliyê bide’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Buroya Hiqûqê ya Asrinê: Divê meclis demildest ‘mafê hêviyê’ têxe rojeva xwe 

    Ji aliyê Stêrk TV

    Civîna komîsyona meclîsê: Aştî demokrasî ye, azadiya nasnameyan e

    Ji aliyê Stêrk TV
  • KURDISTAN

    Gerîlayên YJA-Starê Doga Pîrdogan û Nûjiyan Sîncar li Şengalê hatin bîranîn

    Ji aliyê Stêrk TV

    Girtiyê 31 salan hate berdan

    Ji aliyê Stêrk TV

    HPG-NRÇ şehîd Zenda bi hurmet bi bîr anî

    Ji aliyê Stêrk TV

    ‘Divê bi girseyî serdana goristanên hatin xerakirin bê kirin’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Fermandarê ku kûrahiya jiyanê û hêza şer gihand hev: Mordem Çewlîk

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Şengalê ji bo sê gerîlayên Ereb merasîma sersaxî û bîranînê hat lidarxistin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • JIN

    Rêxistinên mafên mirovan ji bo dermankirina Zeyneb Celaliyan bang kirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ji Zeyneb Celaliyan name

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Linzê bîranîna Jîna Emînî û jinên hatin qetilkirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    HPJ’ê bang li jinan kir: Ber bi civaka demokratîk û aştiyê gavê biavêjin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Di salvegera serhildana ‘Jin Jiyan Azadî’ de banga yekîtî û têkoşînê

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Rojava Jîna Emînî hate bîranîn, serhildana ‘Jin Jiyan Azadî’ hate silavkirin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • ÇAND Û HÛNER

    Hunera Mizgîn, hunermenda nemir Merziye Rezazî bi bîr anî

    Ji aliyê Stêrk TV

    Şanoya Kurd hilberîna xwe her tim dewam kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    JI 5’emîn Mihrîcana Çanda Kurd a Sînan Dersim re demek kurt ma

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Herfordê ji bo piştgiriya bi Kampa Penaberan a Şehîd Rustem Cûdî konser tê lidarxistin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Enstîtuya Kurd a Swîsreyê armanc dike ku zimanê dayikê li hemû kantonan belav bike

    Ji aliyê Stêrk TV

    Hejmara 37’an a Kovara Ciwanên Welatparêz derket

    Ji aliyê Stêrk TV
  • CÎHAN
  • YÊN DIN
    • Gotar
    • Civak
    • Rojava
    • Gotar
  • 🔥
  • HEMÛ BAJAR
  • BEHDÎNAN
  • STENBOL
  • AMED
  • ENQERE
  • QAMIŞLO
  • ROJEV
  • KOBANÊ
  • WAN
  • ŞENGAL
  • ŞIRNEX
  • MÊRDÎN
  • HESEKÊ
  • RIHA
  • ÊLIH
  • COLEMÊRG
  • ŞEHBA
Nûçeyên Lezgîn
Hevdîtina Rêveberiya Xweser û Hikumeta Demkî taloq bû
Li Pêncewînê êrîşa bi balafira bêmirov: Kesekî jiyana xwe ji dest da
Şoreşa ku bi destê xwedawendan gihîşt serkeftinê: Şoreşa Rojava
Şewatên li Aydin, Îzmîr û Kutahyayê dewam dikin
Li Şarbajêr droneyek ket
Dîtina TîpanAa
Stêrk TVStêrk TV
  • Kurdistan
  • Jin
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Rojava
  • Rojane
  • Cîhan
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
  • Ji Bo Min
  • Dîtinên Min
  • Tomarên Min
  • Favoriyên Min
Bigere
  • Kategorî
    • Kurdistan
    • Jin
    • Ciwan
    • Çand û Hûner
    • Cîhan
  • BAJAR
    • HEMÛ BAJAR
    • AMED
    • STENBOL
    • QAMIŞLO
    • ŞEHBA
    • REQA
    • WAN
  • JI BO TE
    • Ji Bo Min
    • Tomarên Min
    • Favoriyên Min
    • Dîtinên Min
  • RÛPEL
    • Podcast
    • Video
    • Wêne
    • Gotar
Hesabê we heye? Têketin
Me bişopîne
© Mafên belavkirinê li ba Stêrk TV parastî ne 2024. Hemû maf parastî ne.
Stêrk TV > Blog > Zanist > Nivîsandina bi temamî fonetîk a 4400 salî ya Padîşahiya Elamê
Zanist

Nivîsandina bi temamî fonetîk a 4400 salî ya Padîşahiya Elamê

Lînear nivîseke pir taybet a Padîşahiya Elamê ye ku dikeve başûrê rojavayê Îranê ya îroyî, ji hêla lêkolînerek Fransî û ekîba wî ve hate deşîfrekirin.

Stêrk TV
Stêrk TV Dîroka nûkirinê: 3. Adar 2024 Dema xwendinê: 3 dq.
Parvekirin

Ev destnivîsa Padîşahiya Elamê  xwe dispêre 4400 sal. Nivîs berî demeke kin hat deşîfrekirin. Destnivîsa elamî ku derbasî dîroka nivîsandinê bûye, zêdetirî sedsalekê nehate deşîfrekirin.

Cara dawîn di sala 1950’î de nivîsek kevn hate deşîfrekirin. Ew wekî Linear B, formek Yewnanî ya kevnar jî tê zanîn.

Di sala 1903’an de li bajarê Sûsayê di kolandinan de tîpên Elamî hatin dîtin, lê di wê demê de kesî ji van nivîsên geometrîk fêm nedikir. Sûsa îro li Huzistan e. Paytextê Padîşahiya Êlamê bû. Sûsa ku navê wê bi Kurdî û Farsî “Şuş” e, li deşteke bi qasî 140 kîlometreyan li rojhilatê çemê Dîcle ye.

François Desset, ji laboratûara navenda lêkolînê ya Fransî CNRS, ji sala 2006’an vir ve nivîsên li ser vazoyên zîvîn lêkolîn kir û encax di sala 2017’an de karîbû bi ekîba xwe re çareser bike.

Lêkolînerê ku fêm kir nivîsa vê ziman çawa rave dibe, karîbû ji sedî 96’ê sembolên vê nivîsa bêhempa deşîfre bike.

Dema ku lêkolînerê Fransî rastî vê destnivîsa hezarsala sêyemîn a beriya serdema me hatiye, dibêje ku ew ji aliyê fonetîka wê ya bêhempa matmayî maye. Wî bi zelalî çar pergalên nivîsandinê yên ku di wê demê de li cîhanê hebûn dizanibû: hîeroglîf, nivîsê bizmarî û Elamî û tîpên Îndûs ku li Pakistan û Hindistanê îro jî nehatine deşîfrekirin.

Desset tîne ziman: “Di encama deşîfrekirinê de, berevajî ya ku ez difikirîm, diviya bû ku ez bi wê fikrê bihatama ku ev pergal tenê fonetîk e û ew di hemû teoriyên têkildarê beridîna nivîsandinê de guhertinek mezin e.”

Desset bi kurtî wiha dibêje: “Ew rêza pênc dengdêran (a, ê, î, o, û) û dozdeh dengdar in. Ji hevgirtina dengdêr û dengdaran 60 tîp têne wergirtin. Pergala nivîsandinê bi 77 îşaretan dixebite. Ji ber vê yekê ew ji hêla fonetîk ve pir hesas û pergalek aborî ye.”

Profesora Lêkolînên Mezopotamyayê li Zanîngeha Cenevreyê Catherîne Mîttermayer piştrast dike ku deşîfrekirina Kevirê Elamê Lînear vedîtinek pir girîng e ji bo herêmê.

Mîttermayer dibêje, “Ne tenê ji bo Qraliyetê Elamê, ji bo Mezopotamyayê jî ev yek girîng e. Dîroka vê padîşahiyê beriya her tiştî ji çavkaniyên ku bi Sumerî an jî Akadî hatine nivîsandin tê zanîn. Bi rastî nivîseke ku tenê ji nava vê çandê padîşahiyê ye agahiyan dide me. Ev yek gelek tişt li têgihiştin û dîroka wê zêde dike.”

Padîşahiya Elamê li derdora Xûzistan û eyaleta Farsê ya îroyîn desthilatdar bû. Gelek aliyên padîşahiyê hîn jî nehatine kifşkirin. Mînak rêxistina wê ya siyasî, xebatên hilberînê û mîtolojiya wê nayê zanîn.

Gelek çavkaniyên Kurdan diyar dikin ku Elam jî yek ji wan padîşahiyên Kurdan e ku hêj ji aliyê dîroka fermî û piraniya lêkolîneran ve nehatiye dîtin.

 

YÊN HATINE ÊTÎKETKIRIN HEMÛ BAJAR

Ji me agahî bistîne!

Eger tu bibî abone em ê nûçeyên lezgîn yekser ji maîla te re bişînin.
Eger tu bibî abone te we wateyê ku tu Polîtikaya Malpera Me dipejînî û dîsa tê wê wateyê ku tu Şert û Mercên me qebûl dikî. Tu kendî bixwazî dikarî ji abonetiyê derkevî
Çi Difikirî?
.0
.0
.0
.0
.0
.0
Nûçeya Berê Xelata Wêjeyê ya Nobelê ji nivîskarê lîstikê Jon Fosse re hate dayin
Nûçeya Pişt re Qirêjiya hewayê yek ji sedemên kanserê ye
Nirxandinek Bike Nirxandinek Bike

Nirxandinek Bike Bersivê betalke

Ji bo ku hun şirove bikin divê hun têkevin pergalê.

Me Bişopîne!

Tu dikarî li ser gelek platforman rûpelên me bişopînî.
FacebookBiecibîne
TwitterBişopîne
PinterestPîn bike
InstagramBişopîne
YoutubeSubscribe
TiktokBişopîne
TelegramBişopîne
Google NewsBişopîne
LinkedInBişopîne
- Frekans -
Ad image
- Frekans -
Ad image

Navarokên Li Pêş

‘Jehrkujiya qeyûman hîn bêhtir rêxistinî û têkoşîn e’

Berpirsyarê Sendîkaya Înşaat-Îşê Denîz Gîder anî ziman ku qeyûm wê ji bo karkeran bibe bêrêxistiniyeke…

Ji aliyê Stêrk TV

Ji yekîneyên YPS jin çalakiyên bersivdanê

Yekîneyên bersivdanê yên YPS Jin bi wesîleya salvegera damezrandina PKK'ê li Amedê çalakî kirin.

Ji aliyê Stêrk TV

Li Eskîşehîrê Newroz bi coşeke mezin hate pîrozkirin

Li Eskîşehîrê di pîrozbahiya Newrozê de dirûşma; ‘Rabe, dema azadî û serkeftinê ye’ hate berzkirin…

Ji aliyê Stêrk TV

Ev jî di be ku bala te bikşînin

Rojane

Ozgur Ozel: Doza lihevkirina bajar şerma Tirkiyeyê ye

Ji aliyê Stêrk TV
Rojane

‘Komîteya Wezîran divê serî li Îmraliyê bide’

Ji aliyê Stêrk TV
Rojane

Buroya Hiqûqê ya Asrinê: Divê meclis demildest ‘mafê hêviyê’ têxe rojeva xwe 

Ji aliyê Stêrk TV
Rojava

QSD’ê civîna xwe ya asayî li dar xist

Ji aliyê Stêrk TV
Ya Berê Ya Pişt re
Stêrk TV
Stêrk TV
Stêrk TV

Li Ser Şopa Heqîqetê

Stêrk TV kanaleke pirziman ya nûçeyan e. Zimanê sereke ya kanalê kurdî ye. Kanal bi van zimanan nûçeyan diweşîne; kurmancî, soranî, goranî, hewramî, dimilî û îngilîzî.

Facebook Twitter Youtube Rss Medium
Kategorî
  • Kurdistan
  • Rojane
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Jin
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
Rûpel
  • Têkîlî
  • Frekans
  • Derbarê me de
  • Şert û Merc
  • Rêgezên Malperê
  • Kar Xwestin
  • Kunye

© Stêrk TV. Hemû mafê wê parastîne

adbanner
AdBlock Asteng Dike
Malpera me de reklam hene, ji ber vê sedemê malpera me bixin listeya spî ya AdBlock'ê
Temam, ez ê li listeya spî zêde bikim
Hûn bi xêr hatin

Têkevin hesabê xwe

Te paroleya xwe jibîr kir?