Çarşem, 9 Tirmeh 2025
  • Ji Bo Min
  • Favoriyên Min
  • Tomarên Min
  • Dîtinên Min
  • Blog
Video
Podcast
Zindî
Arşîv
Têketin
Stêrk TV
  • DESTPÊK
  • ROJANE

    ‘Divê Dadgeha Destûra Bingehîn a Elman biryara xwe ya beriya niha bîne bîra xwe’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ferat Koçak: Daxwaza me ya ji bo dîtina Abdullah Ocalan dewam dike

    Ji aliyê Stêrk TV

    Newroz Ûysal: Tirkiye nikare ji ‘mafê hêviyê’ bireve

    Ji aliyê Stêrk TV

    ROJEVA 9’Ê TÎRMEHA 2025’AN

    Ji aliyê Stêrk TV

    Şaredarê Edeneyê û Manavgatê hatin girtin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Abdullah Aksû piştî 31 salan hate berdan

    Ji aliyê Stêrk TV
  • KURDISTAN

    Îranê cezayê darvekirinê li 5 girtiyên şoreşa ‘Jin, Jiyan, Azadî’ birî

    Ji aliyê Stêrk TV

    Nasnameya fermandarê şehîd Sîdar Armanc hate eşkerekirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Heyetên KNK û PJAK’ê hevdîtin kirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Bi berxwedana xwe ya xurt nîşan da ku welatparêzî ti carî tine nabe

    Ji aliyê Stêrk TV

    Akay: Nabe ku pêvajoya aştiyê di çarçoveya girtiyên nexweş de bê nirxandin

    Ji aliyê Stêrk TV

    KCK: Ji ber sedemên ewlehiyê wê rojnamevan beşdarî merasîmê nebin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • JIN

    Jin ji bo ‘Meşa Aştiyê’ li Enqereyê ne

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Rojhilatê Kurdistanê di mehekê de 10 jin hatin qetilkirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    KCDP’ê: Di nava 6 mehên pêşîn de 136 jin hatin qetilkirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    TAJÊ: Qirkirina jinên Êzidî dewam dike, em ê têkoşînê derbasî qonaxeke nû bikin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ji EŞÎK’ê hişyariya li ser ‘mîrateyê’: Em ê dest ji mafê xwe bernedin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Hûda Sha’arawî: Pêşengek ku rê li ber jinên Misrê vekir

    Ji aliyê Stêrk TV
  • ÇAND Û HÛNER

    Li Heidelbergê wê li ser rêça Anter û Dînk bên ba hev: ‘Du Deng, Yek Bîranîn’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Bi wêneyên xwe êş, berxwedan û hêviya gelê xwe vedibêje

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Krasnodarê civînek li ser çand û folklora Kurdî

    Ji aliyê Stêrk TV

    Konserên ‘Ji Ocalan re azadî’ li Îtalyayê di sala 2’yan de didomin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Jin aştiyê nîqaş dikin: Em rêxistinbûnê xurt dikin!

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Freiburgê ji bo zarokan şahiya çandî hat lidarxistin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • CÎHAN
  • YÊN DIN
    • Gotar
    • Civak
    • Rojava
    • Gotar
  • 🔥
  • HEMÛ BAJAR
  • BEHDÎNAN
  • STENBOL
  • AMED
  • QAMIŞLO
  • ENQERE
  • ROJEV
  • KOBANÊ
  • WAN
  • ŞENGAL
  • ŞIRNEX
  • MÊRDÎN
  • HESEKÊ
  • RIHA
  • COLEMÊRG
  • ÊLIH
  • ŞEHBA
Nûçeyên Lezgîn
Şewatên li Aydin, Îzmîr û Kutahyayê dewam dikin
Li Şarbajêr droneyek ket
Li Marmarîsê erd hejiya: 1 mirî, 69 birîndar
Mazlûm Ebdî û Îlham Ehmed bi Wezîrê Karên Derve yê Fransayê re hevdîtin kirin
Li Buyukçekmeceyê erdheja bi 3.8 pileyî
Dîtina TîpanAa
Stêrk TVStêrk TV
  • Kurdistan
  • Jin
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Rojava
  • Rojane
  • Cîhan
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
  • Ji Bo Min
  • Dîtinên Min
  • Tomarên Min
  • Favoriyên Min
Bigere
  • Kategorî
    • Kurdistan
    • Jin
    • Ciwan
    • Çand û Hûner
    • Cîhan
  • BAJAR
    • HEMÛ BAJAR
    • AMED
    • STENBOL
    • QAMIŞLO
    • ŞEHBA
    • REQA
    • WAN
  • JI BO TE
    • Ji Bo Min
    • Tomarên Min
    • Favoriyên Min
    • Dîtinên Min
  • RÛPEL
    • Podcast
    • Video
    • Wêne
    • Gotar
Hesabê we heye? Têketin
Me bişopîne
© Mafên belavkirinê li ba Stêrk TV parastî ne 2024. Hemû maf parastî ne.
Stêrk TV > Blog > Zanist > Nivîsandina bi temamî fonetîk a 4400 salî ya Padîşahiya Elamê
Zanist

Nivîsandina bi temamî fonetîk a 4400 salî ya Padîşahiya Elamê

Lînear nivîseke pir taybet a Padîşahiya Elamê ye ku dikeve başûrê rojavayê Îranê ya îroyî, ji hêla lêkolînerek Fransî û ekîba wî ve hate deşîfrekirin.

Stêrk TV
Stêrk TV Dîroka nûkirinê: 3. Adar 2024 Dema xwendinê: 3 dq.
Parvekirin

Ev destnivîsa Padîşahiya Elamê  xwe dispêre 4400 sal. Nivîs berî demeke kin hat deşîfrekirin. Destnivîsa elamî ku derbasî dîroka nivîsandinê bûye, zêdetirî sedsalekê nehate deşîfrekirin.

Cara dawîn di sala 1950’î de nivîsek kevn hate deşîfrekirin. Ew wekî Linear B, formek Yewnanî ya kevnar jî tê zanîn.

Di sala 1903’an de li bajarê Sûsayê di kolandinan de tîpên Elamî hatin dîtin, lê di wê demê de kesî ji van nivîsên geometrîk fêm nedikir. Sûsa îro li Huzistan e. Paytextê Padîşahiya Êlamê bû. Sûsa ku navê wê bi Kurdî û Farsî “Şuş” e, li deşteke bi qasî 140 kîlometreyan li rojhilatê çemê Dîcle ye.

François Desset, ji laboratûara navenda lêkolînê ya Fransî CNRS, ji sala 2006’an vir ve nivîsên li ser vazoyên zîvîn lêkolîn kir û encax di sala 2017’an de karîbû bi ekîba xwe re çareser bike.

Lêkolînerê ku fêm kir nivîsa vê ziman çawa rave dibe, karîbû ji sedî 96’ê sembolên vê nivîsa bêhempa deşîfre bike.

Dema ku lêkolînerê Fransî rastî vê destnivîsa hezarsala sêyemîn a beriya serdema me hatiye, dibêje ku ew ji aliyê fonetîka wê ya bêhempa matmayî maye. Wî bi zelalî çar pergalên nivîsandinê yên ku di wê demê de li cîhanê hebûn dizanibû: hîeroglîf, nivîsê bizmarî û Elamî û tîpên Îndûs ku li Pakistan û Hindistanê îro jî nehatine deşîfrekirin.

Desset tîne ziman: “Di encama deşîfrekirinê de, berevajî ya ku ez difikirîm, diviya bû ku ez bi wê fikrê bihatama ku ev pergal tenê fonetîk e û ew di hemû teoriyên têkildarê beridîna nivîsandinê de guhertinek mezin e.”

Desset bi kurtî wiha dibêje: “Ew rêza pênc dengdêran (a, ê, î, o, û) û dozdeh dengdar in. Ji hevgirtina dengdêr û dengdaran 60 tîp têne wergirtin. Pergala nivîsandinê bi 77 îşaretan dixebite. Ji ber vê yekê ew ji hêla fonetîk ve pir hesas û pergalek aborî ye.”

Profesora Lêkolînên Mezopotamyayê li Zanîngeha Cenevreyê Catherîne Mîttermayer piştrast dike ku deşîfrekirina Kevirê Elamê Lînear vedîtinek pir girîng e ji bo herêmê.

Mîttermayer dibêje, “Ne tenê ji bo Qraliyetê Elamê, ji bo Mezopotamyayê jî ev yek girîng e. Dîroka vê padîşahiyê beriya her tiştî ji çavkaniyên ku bi Sumerî an jî Akadî hatine nivîsandin tê zanîn. Bi rastî nivîseke ku tenê ji nava vê çandê padîşahiyê ye agahiyan dide me. Ev yek gelek tişt li têgihiştin û dîroka wê zêde dike.”

Padîşahiya Elamê li derdora Xûzistan û eyaleta Farsê ya îroyîn desthilatdar bû. Gelek aliyên padîşahiyê hîn jî nehatine kifşkirin. Mînak rêxistina wê ya siyasî, xebatên hilberînê û mîtolojiya wê nayê zanîn.

Gelek çavkaniyên Kurdan diyar dikin ku Elam jî yek ji wan padîşahiyên Kurdan e ku hêj ji aliyê dîroka fermî û piraniya lêkolîneran ve nehatiye dîtin.

 

YÊN HATINE ÊTÎKETKIRIN HEMÛ BAJAR

Ji me agahî bistîne!

Eger tu bibî abone em ê nûçeyên lezgîn yekser ji maîla te re bişînin.
Eger tu bibî abone te we wateyê ku tu Polîtikaya Malpera Me dipejînî û dîsa tê wê wateyê ku tu Şert û Mercên me qebûl dikî. Tu kendî bixwazî dikarî ji abonetiyê derkevî
Çi Difikirî?
.0
.0
.0
.0
.0
.0
Nûçeya Berê Xelata Wêjeyê ya Nobelê ji nivîskarê lîstikê Jon Fosse re hate dayin
Nûçeya Pişt re Qirêjiya hewayê yek ji sedemên kanserê ye
Nirxandinek Bike Nirxandinek Bike

Nirxandinek Bike Bersivê betalke

Epeyama we nayê weşandin. Qadên pêwist bi * hatine nîşandan.

Ji kerema xwe astek jilbijêre

Me Bişopîne!

Tu dikarî li ser gelek platforman rûpelên me bişopînî.
FacebookBiecibîne
TwitterBişopîne
PinterestPîn bike
InstagramBişopîne
YoutubeSubscribe
TiktokBişopîne
TelegramBişopîne
Google NewsBişopîne
LinkedInBişopîne
- Frekans -
Ad image
- Frekans -
Ad image

Navarokên Li Pêş

Meclîsa Jinan a PYD’ê ya Ewropayê 5’emîn kongreya xwe li dar xist

Meclîsa Jinan a PYD'ê ya Ewropayê 5'emîn kongreya xwe li dar xist. Di biryarên di…

Ji aliyê Stêrk TV

Gerîla li Heftanîn, Metîna û Zapê lêxist

Gerîlayên Azadiya Kurdistanê li Heftanîn, Metîna û Zapê li dijî artêşa Tirk a dagirker çalakî…

Ji aliyê Stêrk TV

FEDA’yê li hemberî êrîşan peyama piştevaniyê da

FEDA’yê têkildarî êrîşên dewleta Tirk û çeteyên wê daxuyaniyek da û di serî de Elewî…

Ji aliyê Stêrk TV

Ev jî di be ku bala te bikşînin

Rojane

‘Divê Dadgeha Destûra Bingehîn a Elman biryara xwe ya beriya niha bîne bîra xwe’

Ji aliyê Stêrk TV
Rojane

Ferat Koçak: Daxwaza me ya ji bo dîtina Abdullah Ocalan dewam dike

Ji aliyê Stêrk TV
Rojane

Newroz Ûysal: Tirkiye nikare ji ‘mafê hêviyê’ bireve

Ji aliyê Stêrk TV
Cîhan

Dadgeha Navnetewî der barê 2 serokên Talîbanê de biryara girtinê da

Ji aliyê Stêrk TV
Ya Berê Ya Pişt re
Stêrk TV
Stêrk TV
Stêrk TV

Li Ser Şopa Heqîqetê

Stêrk TV kanaleke pirziman ya nûçeyan e. Zimanê sereke ya kanalê kurdî ye. Kanal bi van zimanan nûçeyan diweşîne; kurmancî, soranî, goranî, hewramî, dimilî û îngilîzî.

Facebook Twitter Youtube Rss Medium
Kategorî
  • Kurdistan
  • Rojane
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Jin
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
Rûpel
  • Têkîlî
  • Frekans
  • Derbarê me de
  • Şert û Merc
  • Rêgezên Malperê
  • Kar Xwestin
  • Kunye

© Stêrk TV. Hemû mafê wê parastîne

Bibe abone!

Em ê te ji nûçe, gotar, bername û hemû bûyerên giring agahdar bikin!

Tu kengî bixwazin dikarin betal bikî.
adbanner
AdBlock Asteng Dike
Malpera me de reklam hene, ji ber vê sedemê malpera me bixin listeya spî ya AdBlock'ê
Temam, ez ê li listeya spî zêde bikim
Hûn bi xêr hatin

Têkevin hesabê xwe

Te paroleya xwe jibîr kir?