Duşem, 23 Hezîran 2025
  • Ji Bo Min
  • Favoriyên Min
  • Tomarên Min
  • Dîtinên Min
  • Blog
Video
Podcast
Zindî
Arşîv
Têketin
Stêrk TV
  • DESTPÊK
  • ROJANE

    KNK: Nexşeya herêmê tê guhertin; yekrêziya nava mala Kurd heyatî ye

    Ji aliyê Stêrk TV

    ROJEVA 23’Ê HEZÎRANA 2025’AN

    Ji aliyê Stêrk TV

    ‘Li Rojhilata Navîn hevsengî diguherin, çareseriya pirsgirêka Kurd gelekî girîng e’

    Ji aliyê Stêrk TV

    Rojnamevan Fatîh Atayli bi sûcdariya ‘gefa li dijî Serokomar’ hat girtin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Tulay Hatîmogûllari: Divê pêvajo bilez pêş bikeve û gavên şênber bên avêtin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Di konferansa ‘pêşîvekirina li aştiyê’ de ‘çareseriya civakî’ hate destnîşankirin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • KURDISTAN

    Komxebata ‘Rêya ber bi aştiyê ve: Bîr û Edalet’ di roja duyemîn de ye

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Şarbajêr droneyek ket

    Ji aliyê Stêrk TV

    Endamên Heyeta Mexmûrê hatin berdan, lê ambargo hîn jî dewam dike

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Îranê 5 Kurdên din jî hatin girtin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Bafil Talabanî bi Nûnerê Taybet ê NY’ê re hevdîtin kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Amed, Êlih û Colemêrgê ji bo windayan çalakî

    Ji aliyê Stêrk TV
  • JIN

    3’emîn Konferansa Yekîtiya Jinên Kurd: Wê bi jina azad re civaka azad were avakirin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Festîvala Jinan a Zîlan bi dawî bû

    Ji aliyê Stêrk TV

    KJK’ê: Divê em ramanên Rêber Apo bikin pisûleya jiyana xwe

    Ji aliyê Stêrk TV

    Peyamên ji bo Konferansa Jinan: Yekîtiya neteweyî azadî ye

    Ji aliyê Stêrk TV

    Konferansa Platforma Yekitiya Jinên Kurd destpê kir

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ji bo Îranekî demokratîk hêza xwe bikin yek

    Ji aliyê Stêrk TV
  • ÇAND Û HÛNER

    Dokûmantera Kebîre li Swîsreyê hate nîşandan

    Ji aliyê Stêrk TV

    Fatoş Erekli, ku êrîşeke nijadperestî lê hate kirin: Kes nikare me bitirsîne

    Ji aliyê Stêrk TV

    Ji UTAMARA Festîvala Zarokan a Kevneşop a 20’emîn

    Ji aliyê Stêrk TV

    Li Parlamenta Îngilistanê eleqeya mezin ji bo dokûmantera ‘Rojava’

    Ji aliyê Stêrk TV

    FîlmAmed: Em dixwazin xwedî li hiş û bîra vê xakê derkevin

    Ji aliyê Stêrk TV

    Festîvala Ciwan û Çandê ya Hozan Serhad li Reimsê wê bê lidarxistin

    Ji aliyê Stêrk TV
  • CÎHAN
  • YÊN DIN
    • Gotar
    • Civak
    • Rojava
    • Gotar
  • 🔥
  • HEMÛ BAJAR
  • BEHDÎNAN
  • STENBOL
  • AMED
  • QAMIŞLO
  • ENQERE
  • KOBANÊ
  • ROJEV
  • WAN
  • ŞENGAL
  • ŞIRNEX
  • MÊRDÎN
  • HESEKÊ
  • RIHA
  • COLEMÊRG
  • ÊLIH
  • ŞEHBA
Nûçeyên Lezgîn
Li Şarbajêr droneyek ket
Li Marmarîsê erd hejiya: 1 mirî, 69 birîndar
Mazlûm Ebdî û Îlham Ehmed bi Wezîrê Karên Derve yê Fransayê re hevdîtin kirin
Li Buyukçekmeceyê erdheja bi 3.8 pileyî
Baregeha Zilîkan weke volkana li ber teqînê ye
Dîtina TîpanAa
Stêrk TVStêrk TV
  • Kurdistan
  • Jin
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Rojava
  • Rojane
  • Cîhan
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
  • Ji Bo Min
  • Dîtinên Min
  • Tomarên Min
  • Favoriyên Min
Bigere
  • Kategorî
    • Kurdistan
    • Jin
    • Ciwan
    • Çand û Hûner
    • Cîhan
  • BAJAR
    • HEMÛ BAJAR
    • AMED
    • STENBOL
    • QAMIŞLO
    • ŞEHBA
    • REQA
    • WAN
  • JI BO TE
    • Ji Bo Min
    • Tomarên Min
    • Favoriyên Min
    • Dîtinên Min
  • RÛPEL
    • Podcast
    • Video
    • Wêne
    • Gotar
Hesabê we heye? Têketin
Me bişopîne
© Mafên belavkirinê li ba Stêrk TV parastî ne 2024. Hemû maf parastî ne.
Stêrk TV > Blog > Zanist > Gerdûn li qada Higgsê ava bû
Zanist

Gerdûn li qada Higgsê ava bû

Gerdûna ku di encama Teqîna Mezin de dest pê kir, li qada Higgsê veguherî rastiyê, ava bû.

Stêrk TV
Stêrk TV Dîroka nûkirinê: 18. Sibat 2025 Dema xwendinê: 7 dq.
Parvekirin

Sala 2013’an li Navenda Fîzîkê ya Partîkulan a Ewropayê (Cern) ceribandinekê dest pê kir. Armanca esasî ya vê ceribandinê ew bû ku bê fêhmkirin, bê giraniya madeyê çawa çêbûye, avaniya madeyê çawa ye û hêza ku madeyê, her wiha hêza ku madeyê bi hev re dihêle çawa ye.

Di encama vê ceribandinê de ku sala 2019’an qediya, perçikên cuda li qada Higgsê bandor li hev kir û hate tespîtkirin ku perçikên navê bozon lê tê kirin û giraniyê dide madeyê diafire.

Bi vî rengî hate tespîtkirin ku mekanîzmaya Higgsê giraniyê dide perçikên bingehîn. Vê yekê di heman demê de teoriya guharbariya taybet a Einstein, lewma jî modela gerdûna Big Bengê piştrast dikir.

Bozonê Higgs weke ‘qada Higgs’ê tê pênasekirin. Qada Higgsê tê wateya temamiya qada gerdûnê û li vê qadê jî mekanîzmaya Higgsê dixebite.

Hemû perçikên li cîhana Qûantûmê jî di nava vê qadê de tevdigerin.

Li qada Higgsê ku gerdûn bi temamî di nav de ye û nayê dîtin, perçikên ku giraniyê diafirîne bi lezên ji hev cuda tevdigerin û bi vî rengî gerdûnê ava dikin.

Li gorî vê teoriyê, li qada Higgsê ku hemû hebûneyên zindî yan jî ne zindî di nav de vediguherin rastiyê, qadeke tevgerê heye.

Hebûne li vê qadê dibin rastî. Jiyan li vê qadê dewam dike.

Bi vê qadê re pêwendiyê datînin û bi vî rengî atomên perçikan, lewma jî gerstêrk, stêrk û dawiya dawî jî em ava kirin.

Tê texmînkirin ku gerdûn piştî teqîna mezin bûye xwedî avaniyeke sîmetrîk (her aliyên xwe weke hev e).

Li gorî vê yekê, piştî ku feza dirêj bû û gerdûn sar bû ev sîmetrî xera bû, yekane hêza ku gerdûn tevdigeran cihê xwe da gelek hêzan.

Li Cernê, dema ku zanyaran sira avabûna gerdûnê eşkere kirin, her wiha tespît kirin ku li cîhanê her made xwedî antî madeyê ye, di navbera made û antî madeyê de sîmetriyek heye.

Keşfên di vê serdemê de li cîhana Qûantûmê hatine kirin, dibin sedem ku pêlên nû yên felsefî, lêgerînên nû û guhertinên paradîgmayî pêk werin.

Di vê çarçoveyê de felsefeya Diyalektîk Materyalîst ku hebûna gerdûnî vedibêje, di heman demê de li felsefeya Qûantûmê tê.

Li gorî pîvana diyalektîkê gerdûn li ser narkokiyan û dijberan ava bûye. Tevgera enerjiyê ya li nava madeyê hêza destpêkê ya tevgera timî ya li gerdûnê ye.

Guhertin û veguhertinên bi vê sîrkulasyonê pêk tên, gilokek ji tevnên bêdawî ye.

Sîstemên civakî mîna li gerdûnê li dora şer û nakokiyên piralî hebûna xwe dewam dikin.

Kaosa ku bi vî şerî rû dide, pêvajoyên guherîn û veguherînê jî ava dikin.

Mîna li gerdûnê, weke li qada Higgsê ku sîmetriya di dema avabûnê de çêbû şikand û giranî da cisim, bandora gelek hêzan van pêvajoyan mîna tevnekê digihîne hev û pêkhateyên wê çêdikin.

Lewma mirov dikare bêje ku rêveçûna xwezayî ya jiyana civakî û rêveçûna li gerdûnê dişibin hev.

Civak ji hêman û nirxan pêk tê ku bingeha hebûnê çêdikin û pêwendiya bi hev re destnîşan dikin.

Ev hêman û nirx mîna çerxên makîneyekê digerin û avaniya civakî jî hertimî dikin.

Kesayet jî mîna perçikên li qada Higgsê vediguherin rastiyê, di nava avahiya civakî de pêwendiyê bi hev re datînin, bandorê li hev dikin, dibin xwedî nasname, civakê diafirînin û nexşeyeke hevpar a jiyanê ava dikin.

Nirxên civakî yên ku mîna tevnekê wan bi hev ve girê dide, jiyana wan bi wate dikin û nasnameya wan diyar dikin.

Ev rewş di heman demê de rastiya avabûna gerdûna civakî ye û hevsengiyeke gerdûnî ye.

Dema ku mirov bala xwe dide ser dîroka civakan, dibîne ku serdest timî dest li vê hevsengiya xwezayî werdidin û xera dikin.

Di encama vê destwerdana serweriye de pêkhateyên ku cihêrengiyê û zindîbûnê didin jiyanê hatine kezaxtin, ji rêveçûna xwe ya xwezayî û qadên azadiyê dûr ketine.

Mîna ku di qanûnên rêveçûnê yên gerdûnê de heye, jiyana civakî jî xwedî wê potansiyelê ye ku dema destwerdana serweriyê ji holê bê rakirin, di nava hevsengî û ahengiya cihêrengiyê de hebûna xwe dewam bike. Lewma li dijî destwerdanên serwer û desthilatdarîperest, têkoşînên azadî û wekheviyê, xwedî wê rolê ne ku qada Higgs a Civakî bi wate dike.

Bi vê çarçoweyê têkoşînên civakî yên serdema me ji nêzîktêdayinên ku tenê li ser çînayatiyê têne rûniştandina wêdetir di nav cihêrengiyê de yekîtiyê didin pêş. Eynî weke lihevhatina cihêrengiya gerdûnî ya bi sirûştê re.

Eynî weke rastiya gerdûnê ku bi Teqîna Mezin çêbûyî û weke parçeyên li qada Hîggsê ya ku gerdûn afirandî dibin xwedî giraniyekê, têkoşîna çewisandiyan jî wê potansiyela afirandê ya li ser hîmê wekhevîxwaz û azadîxwaziyê di xwe de vedihewîne.

Çerxan hûtayî ya enerjiyê ku giyanê madeyê pêk tîne, zindîtiyekê dide gerdûnê.

Nakokî û pevketinên mezin ên li gerdûnê, terisîna lêgerîna li azadiyê ne ku di rihê madeyê de hene.

Reaksiyona parçeyên bin atomî ku li diî hêza hepiskar nîşan didin, dibine peymanberê teq3inên mezin, guherîn û veguherînê.

Cîhaneke wiha ku enerjiyeke li di bedena xwe venahewe, tim li azadiyê digere bi hêza pêjnkirinê afirandî…Cîhana azadiyan. Ya hewce fikireke rast û rêbertiya rêxistinî ye.

Felsefeya Ekolojîk û Azadîxwaziya Jiyanê ya Demokratîk ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan bi hedefa ku cîhaneke wiha biafrîne danî holê, bersiveke girîng e li hevsenga sirûstî ya jiyana civakî…

ÇAVKANÎ: ELÎF AKGUL ATEŞ / YENÎ OZGUR POLÎTÎKA

YÊN HATINE ÊTÎKETKIRIN HEMÛ BAJAR

Ji me agahî bistîne!

Eger tu bibî abone em ê nûçeyên lezgîn yekser ji maîla te re bişînin.
Eger tu bibî abone te we wateyê ku tu Polîtikaya Malpera Me dipejînî û dîsa tê wê wateyê ku tu Şert û Mercên me qebûl dikî. Tu kendî bixwazî dikarî ji abonetiyê derkevî
Çi Difikirî?
.0
.0
.0
.0
.0
.0
Nûçeya Berê Hevdîtina DYE-Rûsyayê wê li Riyadê were kirin
Nûçeya Pişt re KJK: Wan Kurdistan e, berxwedan berxwedana azadiya Kurdistanê ye
Nirxandinek Bike Nirxandinek Bike

Nirxandinek Bike Bersivê betalke

Epeyama we nayê weşandin. Qadên pêwist bi * hatine nîşandan.

Ji kerema xwe astek jilbijêre

Me Bişopîne!

Tu dikarî li ser gelek platforman rûpelên me bişopînî.
FacebookBiecibîne
TwitterBişopîne
PinterestPîn bike
InstagramBişopîne
YoutubeSubscribe
TiktokBişopîne
TelegramBişopîne
Google NewsBişopîne
LinkedInBişopîne
- Frekans -
Ad image
- Frekans -
Ad image

Navarokên Li Pêş

Karayilan: Pêngava azadiyê wê bi agirê Newrozê hîn mezin bibe

Karayilan got, "Newroza 2024'an Newroza bilindkirina têkoşîna ji bo azadiya Rêber Apo û Kurdistanê ye"…

Ji aliyê Stêrk TV

Milîsên KBDH’ê agir berdan febrîqeyeke paletan

Milîsên Sema Yuce yên KBDH'ê ji bo şermezarkirina komploya navneteweyî ya 15'ê Sibatê li Kocaelî-Gebzeyê…

Ji aliyê Stêrk TV

Serokê Meclîsê: Du rê hene, an em ê ji hev belav bibin an jî em ê bi hev re bin

Serokê Meclîsê Nûman Kurtulmuş, di çarçoveya çalakiyên 19’ê Gulanê de, der barê pêvajoya ji bo…

Ji aliyê Stêrk TV

Ev jî di be ku bala te bikşînin

Cîhan

Trump işaret bi nêta guhertina rejîmê kir, Îsraîlê êrîş bir ser 6 balafirgehan

Ji aliyê Stêrk TV
Cîhan

Êrîşa hewayî li dijî Îranê pêk hat

Ji aliyê Stêrk TV
Çand û Hûner

Pirtûka ‘Şerê Têkel’ hate çapkirin

Ji aliyê Stêrk TV
Rojane

KNK: Nexşeya herêmê tê guhertin; yekrêziya nava mala Kurd heyatî ye

Ji aliyê Stêrk TV
Ya Berê Ya Pişt re
Stêrk TV
Stêrk TV
Stêrk TV

Li Ser Şopa Heqîqetê

Stêrk TV kanaleke pirziman ya nûçeyan e. Zimanê sereke ya kanalê kurdî ye. Kanal bi van zimanan nûçeyan diweşîne; kurmancî, soranî, goranî, hewramî, dimilî û îngilîzî.

Facebook Twitter Youtube Rss Medium
Kategorî
  • Kurdistan
  • Rojane
  • Çand û Hûner
  • Cîhan
  • Jin
  • Civak & Ekolojî
  • Zanist
Rûpel
  • Têkîlî
  • Frekans
  • Derbarê me de
  • Şert û Merc
  • Rêgezên Malperê
  • Kar Xwestin
  • Kunye

© Stêrk TV. Hemû mafê wê parastîne

Bibe abone!

Em ê te ji nûçe, gotar, bername û hemû bûyerên giring agahdar bikin!

Tu kengî bixwazin dikarin betal bikî.
adbanner
AdBlock Asteng Dike
Malpera me de reklam hene, ji ber vê sedemê malpera me bixin listeya spî ya AdBlock'ê
Temam, ez ê li listeya spî zêde bikim
Hûn bi xêr hatin

Têkevin hesabê xwe

Te paroleya xwe jibîr kir?